H10: Behandelingen

Long covid kent momenteel nog geen behandeling gericht op oorzaken, alleen op symptomen. Veel patiënten (75%) zijn verslechterd door bewegingstherapie die in het begin werd aangeboden. Slechts 1% had hier baat bij. Deze methode is verlaten. Het enige wat momenteel, naast symptomatische benadering, gedaan kan worden om herstelkansen te optimaliseren of verslechtering te voorkomen of vertragen is ‘pacing’. Pacing is rusten, op tijd stoppen, vooraf en achteraf rusten en niet over de eigen grenzen gaan. Pacing geneest geen long covid, maar kan patiënten helpen hun dagelijks leven in te richten. De toepassing hiervan is maatwerk en kan indien nodig begeleid worden door een ergotherapeut. Bij de herstelzorg die momenteel wordt geboden, aan de patiënt die klachten houdt na een covid
besmetting, zijn diverse disciplines betrokken zoals een ergotherapeut, fysiotherapeut, logopediste, maatschappelijk werk, diëtiste of psycholoog.

Patiënten geven aan het meest baat te hebben bij een ergotherapeut. Vooral bij mildere long covid, dus patiënten die nog wel enigszins belastbaar zijn. Patiënten willen vaak te snel en te veel. De ergotherapeut kan hierin grenzen bewaken, op de rem staan: samen met patiënt en ouders de balans zoeken. De ergotherapeut kan ook adviezen geven over bijvoorbeeld aangepast schoolmeubilair, hulpmiddelen en bij prikkelverwerking. Sociaal contact is erg belangrijk voor kinderen en soms, bij lage belastbaarheid, prioriteit. De ergotherapeut kan dit helpen communiceren met school. Het is noodzakelijk dat de ergotherapeut kennis heeft van long covid.

Het nut van een fysiotherapeut is wisselend:

• Nuttig voor wie herstellend is en geen PEM heeft. Zeker i.c.m. andere aandoeningen of bijvoorbeeld veilige terugkeer naar sport.
• Neutraal voor mensen die geen PEM hebben en nog niet herstellend zijn.
  
• Contra-productief voor mensen die PEM hebben en niet herstellend zijn.
  

Er is dus een groep patiënten, die geen baat heeft bij een fysiotherapeut en er zelfs slechter van wordt. Kinderen en jongeren moeten bijna altijd afgeremd worden, niet gestimuleerd. Bewegen geneest geen long covid. Let op dat de fysiotherapeut kennis heeft van long covid en PEM en POTS. PEM is een contra-indicatie voor het gradueel opbouwen van bewegen. Bij POTS kan dit ook het geval zijn. Zie handreiking voor revalidatie bij long covid door WHO33.

Psycholoog: long covid is geen psychische of psychosomatische aandoening34. Een psychologische behandeling geneest geen long covid. Er is wel een grote ziektelast en soms is psychologische ondersteuning wenselijk. Daarnaast spelen er soms ook andere onderwerpen. Ernstige zieke patiënten kunnen vaak niet telefoneren, rechtop zitten, een psycholoog bezoeken of zelfs gesprekken voeren zonder (ernstige) PEM te krijgen. Let op bij kinderen: cognitieve testen geven niet altijd een antwoord maar zijn wel belastend en kunnen voor een terugval zorgen. Luister naar ouders en handel op grond van gerapporteerde klachten.